Ombudsman Dan Whistleblowers

Ruhanie Ahmad

Ombudsman berbeza daripada whistleblowers. Ombudsman institusi pemantau bebas untuk menangani perbuatan salah laku, keputusan tidak saksama, atau perilaku penjawat awam yang menindas rakyat.

Konsep serta amalan ombudsman sektor awam diperkenalkan di Sweden pada tahun 1809. Institusi ini kemudiannya diperkenalkan di beberapa negara Scandinavia. New Zealand adalah negara pertama yang memperkenalkannya di luar Eropah. Kini beratus-ratus negara termasuk Papua New Guinea dan Cooks Island mempunyai institusi ini.

Ombudsman di peringkat negara dilantik oleh dan bertanggungjawab kepada parlimen. Anggotanya adalah individu berwibawa, berintegriti, dan terhormat. Tugasnya menyiasat aduan salah laku jabatan kerajaan, dan memperakukan koreksi serta penyelesaiannya.

Di kebanyakan negara asing wujud badan yang sama di peringkat jabatan, agensi awam, universiti, kerajaan tempatan, dan hospital untuk membolehkan masalah rakyat disiasat dan diselesaikan di peringkat berkenaan.

Whistleblowers adalah individu yang secara sukarela menyalurkan maklumat kepada pihak berkuasa mengenai rasuah dan salah laku. Mereka terdiri daripada individu yang berkhidmat dengan kerajaan, bekerja di sektor swasta, menjadi pemimpin dan ahli organisasi politik, penggerak dan ahli pertubuhan sukarela, atau rakyat biasa di semua peringkat. Di kebanyakan negara, kelompok ini diberikan perlindungan undang-undang.

Ini bermakna whistleblowers adalah individu penyampai maklumat kepada pihak berkuasa sementara ombudsman adalah institusi yang bertindak untuk menyiasat maklumat berkenaan untuk membuat perakuan kepada pihak berkuasa bagi memperbaiki atau menyelesaikannya.

Whistleblowers dan umbudsman penting untuk membanteras rasuah dan penyelewengan kuasa. Mereka memperkukuhkan keberkesanan agensi antirasuah serta pelaksanaan undang-undang mengenainya yang diwujudkan oleh sesebuah negara.

Ombudsman merupakan istilah yang sering dipoltikkan oleh pembangkang di Malaysia terutamanya bila mereka membicarakan soal rasuah dan penyelewengan kuasa oleh pihak pemerintah.

Sebuah akhbar Inggeris tempatan melaporkan kenyataan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Seri Nazri Aziz, pada 10 April 2006, bahawa kerajaan bercadang mewujudkan ombudsman bagi menyiasat aduan terhadap pihak berkuasa termasuk menteri dan badan pencegah rasuah.

Agensi berita AP 11 April 2006 pula memetik kenyataan Datuk Seri Najib Tun Razak bahawa Malaysia mungkin menubuhkan sebuah badan bebas untuk menyiasat aduan terhadap seluruh agensi kerajaan termasuk para menteri dan penggubal undang-undang.

Oleh itu, bila agaknya kerajaan Malaysia akan menubuhkan ombudsman di peringkat nasional? Usaha ini pasti akan memperkukuhkan lagi Akta Whistleblowers yang akan digubal dan dikuatkuasakan mulai 2010.

Peranan Whistleblowers Membanteras Rasuah

Ruhanie Ahmad

Malaysia akan memperkenalkan undang-undang anti-rasuah yang dikenali sebagai The Whistleblowers Act. Ini diumumkan oleh Datuk Seri Najib Tun Razak dalam ucapan belanjawannya tempohari.

Penggubalan dan penguatkuasaan undang-undang ini membuktikan betapa seriusnya kepimpinan Najib terhadap usaha membanteras rasuah dan salahguna kuasa di Malaysia.

Undang-undang ini banyak manfaatnya. Satu: ia memberikan perlindungan serta kekebalan kepada rakyat jelata yang menyampaikan maklumat mengenai rasuah dan salahguna kuasa dalam sektor awam, swasta, dan sukarela.

Dua: perlindungan dan kekebalan diberikan supaya rakyat menyampaikan maklumat mengenai rasuah dan penyalahgunaan kuasa kepada media massa atau lain-lain agensi anti-rasuah tanpa takut dan bimbang.

Tiga: undang-undang ini mewujudkan persekitaran anti-rasuah yang lebih menggerunkan pihak yang cuba memberi rasuah dan menerima rasuah kerana tindakan mereka boleh dipantau oleh sesiapa sahaja dan pada setiap masa.

Empat: undang-undang ini memantapkan lagi undang-undang dan institusi anti-rasuah yang sudah wujud di Malaysia.

Lima: undang-undang ini dijangka mendorong kewujudan civil society anti-rasuah yang lebih komprehensif dan tidak berpaksikan politik.

Undang-undang Whistleblowers telah dikuatkuasakan di beberapa negara asing sejak bertahun lamanya. Keberkesanannya dicerminkan menerusi pengaplikasian beberapa peruntukan mengenai whistleblowers ke dalam peraturan syarikat, jabatan kerajaan, dan pertubuhan sukarela.

Contohnya, terdapat syarikat di India memaktubkan sebahagian undang-undang Whistleblower India ke dalam kod etika syarikatnya bagi membolehkan pekerjanya menerima perlindungan bila melaporkan salahlaku dan penyelewengan kepada pihak majikannya.

Di Amerika Syarikat, banyak jabatan kerajaan yang mewujudkan perlindungan whistleblowers dalam organisasi mereka sebagai strategi mencegah penyelewengan dan rasuah.

Di AS juga wujud National Whistleblowers Center (NWC) yang memantau whistleblowers (penyampai maklumat) yang cuba dianaiya oleh pihak yang didedahkan penyelewengannya.

Ini mencerminkan bahawa whistleblowers adalah golongan berpengaruh dalam mendedahkan perilaku negatif dalam sesebuah organisasi awam dan swasta.

Nota: Jutaan maaf kerana tidak membuat posting buat sekian lama akibat peperiksaan yang baru sahaja berakhir. Dalam posting akan datang akan saya paparkan perbezaan peranan whistleblowers dengan ombudsman dalam membanteras rasuah dan salahguna kuasa.